Beste Tweede Kamerfractie,

In de Stentor van dinsdag 4 oktober 2021 stond opgetekend dat uw collega Atje Kuiken (PvdA), Kamervragen heeft gesteld aan Minister Hugo de Jonge. Dit naar aanleiding van sluiting van de afdeling verloskunde van Gelre Ziekenhuis Zutphen. Eerder hebben de Tweede Kamerfracties van de SP en CDA al vragen gesteld over de mogelijke toekomstplannen van de Raad van Bestuur van Gelre Ziekenhuizen. In twee van de drie toekomstscenario’s die de Raad van Bestuur schetst, bestaat er geen acute zorg meer in het Zutphense ziekenhuis. Gelet op de uitlatingen van de Raad van Bestuur van Gelre Ziekenhuizen, lijkt het erop dat ze van plan zijn om verschillende vormen van acute zorg (Spoedeisende Hulp, Intensive Care, Verloskunde) te verplaatsen van Zutphen naar Apeldoorn.

Deze brief is bedoeld (i) om te wijzen op de te volgen (wettelijke) regels en procedures van mogelijk ingrijpende maatregelen voor de regio Zutphen (ca. 200.000 inwoners) wanneer noodzakelijke medisch specialistische zorg (Spoedeisende Hulp, Intensive Care, verloskunde) wordt afgeschaald en/of herverdeeld. Ook is deze brief bedoeld (ii) om te wijzen op de consequenties voor de Zutphense regio.

Sluiting afdeling verloskunde ziekenhuis Zutphen

Op vrijdag 17 september 2021 ging de afdeling verloskunde dicht tot nader order vanwege personeelsgebrek. Echter, via onze contacten werd duidelijk dat de RvB eenzijdig tot dat besluit is gekomen, zonder hoor en wederhoor van de betrokken specialisten. En dat het tekort niet zo nijpend is, als naar buiten toe wordt gesuggereerd. Het lijkt er tevens op dat er geen samenspraak vooraf heeft plaatsgevonden met de medisch specialisten, verloskundigen en regionale ambulancevoorziening, om op voorhand oplossingen voor te kunnen leggen. Verloskundigen in de regio maken zich grote zorgen. Aangezien dit vertrouwelijk is gemeld, kan dit niet met stelligheid naar buiten worden gebracht. Dit voorval zou een aanleiding kunnen zijn om de ACM te informeren.

Toekomst ziekenhuiszorg Zutphen in het geding

Het is positief dat de Raad van Bestuur van Gelre Ziekenhuizen nadenkt over de inrichting van medisch specialistische zorg in de nabije toekomst in de regio’s rondom Zutphen en Apeldoorn. Daartoe noodzaken de coronacrisis, de inhaalzorg en de toenemende vergrijzing in het verzorgingsgebied van de twee ziekenhuislocaties in Zutphen en Apeldoorn, om te anticiperen op een andere taakverdeling. Er zijn grote zorgverplaatsingen aan de orde in twee van de drie toekomstscenario’s van Gelre Ziekenhuizen. Het is niet van deze tijd om enkel binnen de muren van het ziekenhuis deze discussie te voeren. Verplaatsingen in het aanbod van spoedeisende hulp in Zutphen en Apeldoorn, horen thuis in Netwerk Acute Zorg Regio Zwolle én in de Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland. Daarnaast gelden specifieke beleidsregels opdat de ACM-toestemming kan verlenen indien onder andere zorgverzekeraars en patiëntenorganisaties hun akkoord verlenen.

Er zijn reeds verschillende initiatieven opgezet door een alliantie van burgers, gemeenteraadsleden en maatschappelijke instellingen. Ook zijn er gesprekken gevoerd tussen de alliantie en de RvB van Gelre Ziekenhuizen. Enerzijds om transparantie en betrokkenheid te eisen bij inrichting van ziekenhuiszorg in de nabije toekomst en anderzijds de RvB erop te wijzen dat er belangrijke sociaal-maatschappelijke kenmerken bestaan, waarover de RvB allesbehalve lichtzinnig of met tunnelvisie naar de toekomst van ziekenhuiszorg in de regio mag kijken. Tot op heden blijft de RvB in mist gehuld.

Feiten zorgaanbod

Volgens de jaarrekening had Gelre Ziekenhuizen op 31december 2020 een eigen vermogen van 84,0 miljoen euro. Het batig saldo over 2020 bedroeg 4 miljoen euro. De omzet in dat jaar bedroeg 391 miljoen euro. Daarmee hoort het tot de middelgrote en financieel sterke ziekenhuizen. Deze cijfers maken plausibel dat financiële redenen geen aanleiding zijn tot urgente sluiting van ziekenhuisafdelingen in Zutphen nu en in de nabije toekomst. De ziekenhuislocatie Zutphen maakt voor 33% deel uit van het totale zorgaanbod van Gelre Ziekenhuizen en heeft een adherentiegebied van 150.000 tot 200.000 inwoners op een aantal van 350.000 inwoners voor het totale adherentiegebied.

De missie van het ziekenhuis is modern: “Wij gaan persoonlijke en toegankelijke zorg bereikbaar en betaalbaar houden in onze regio. Door gericht te innoveren en de zorgverlening beter en slimmer in te richten leveren we de juiste zorg op de juiste plaats.” Onduidelijk is hoe sluiting van de afdeling verloskunde en mogelijke sluiting van andere afdelingen zich verhouden tot de genoemde missie.

Gelre Ziekenhuizen bestaat sinds 1999, na een fusie van de ziekenhuizen Apeldoorn en Zutphen. Zeven van de 32 maatschappen zijn niet gefuseerd, maar maken wel voor 60% deel uit van de totale ziekenhuisomzet. Verschillende belangen en onderlinge verhoudingen, maken een toekomstige inrichting van het ziekenhuisaanbod in Zutphen en Apeldoorn ingewikkeld.

De huisartsen in Zutphen en omgeving verwijzen momenteel overwegend naar medisch specialisten in Zutphen.  Op basis van een enquête onder huisartsen in Zutphen blijkt, dat wanneer de Zutphense ziekenhuislocatie verdwijnt, huisartsen gaan verwijzen naar ziekenhuizen in Doetinchem en Deventer. Een minderheid zal verwijzen naar de andere locatie van Gelre Ziekenhuizen in Apeldoorn.

De kosten voor medisch specialistische zorg (MSZ) zijn in de gemeenten Zutphen, Brummen en Voorst relatief hoog ten opzichte van landelijk gemiddeld. Met een gewogen SES-score van -0,36 en een relatief laag percentage inwoners dat de eigen ervaren gezondheid als goed of zeer goed bestempeld, kenmerken Zutphen in negatieve zin (SCP 2017).

Consequenties

Afbouw van ziekenhuiszorg in Zutphen is onverstandig, want:

  • De zorgvraag zal de komende tijd eerder toe- dan afnemen vanwege bevolkingsgroei en dubbele vergrijzing;
  • Er is reeds een lage ziekenhuisdichtheid in de regio met twee ziekenhuizen per één miljoen inwoners, terwijl er in Nederland vier ziekenhuizen per één miljoen inwoners staan. Ter vergelijking: Duitsland telt 19 ziekenhuizen en België 11 per één miljoen inwoners;
  • Verplaatsen van acute zorg naar elders geeft ongewenste cascade-effecten zoals zorgvermijding, oplopende wachttijden, ambulances die moeten uitwijken en meer verplaatsingen. Een groot onderzoek in de VS in 2013 onder 32.000 patiënten heeft de impact van piekbelasting en wachttijden op de spoedeisende hulp aangetoond. De gezondheidsuitkomsten van alle patiënten liepen terug;
  • De 45-minuten norm die wordt gehanteerd in Nederland, is niet gebaseerd op enig wetenschappelijk bewijs. Ook de Gezondheidsraad concludeert dat in haar laatste rapport. Geen enkel ander land kent een dergelijke norm. Internationaal wetenschappelijke literatuur spreekt over kritieke aanrijtijden voor spoedsituaties: die dienen tussen 8 en 24 minuten te liggen. Met deze wetenschap zou je dus in feite op veel meer plaatsen SEH, IC en verloskunde moeten organiseren dan nu het geval is en zeker niet afbouwen.

Als bijlage vindt u de vragen die wij als gemeenteraad van Zutphen hebben gesteld aan B&W op 3 oktober 2021.

Via deze weg heeft u informatie over wat er speelt in en om Zutphen met betrekking tot (toekomstige) verloskundige en ziekenhuiszorg. Er kan altijd een overleg worden ingepland om te bespreken wat de Tweede Kamerfractie zou kunnen doen.

Met vriendelijke groet,

Martine Westerik
Fractievoorzitter GroenLinks Zutphen-Warnsveld