Op woensdag 24 september was er voor het eerst na de verkiezingen weer een bijeenkomst met de raad over het Broederenklooster. Een open bijeenkomst, bedoeld om het college kaders mee te geven voor de variantenstudie, die de komende maanden opgesteld gaat worden. De sfeer was goed, en de resultaten worden denk ik breed gedeeld: er liggen heel veel kansen voor het grijpen en samenwerking is hierin het sleutelwoord. Maak gebruik van het feit dat Zutphen klein is, alle monumenten liggen op loopafstand, en focus vooral op de menselijke verhalen. Dat maakt cultuur tastbaar. Toen ik die avond naar huis liep, over de plaats waar eens de vorstelijke palts stond, langs de stadsmuren en de prachtige haven, dacht ik hier nog eens verder over na. Want bovenstaande conclusies kloppen, maar wat is voor GroenLinks nu echt het belang van cultuur? Ik denk het volgende:
Dinsdag de 23e stond er een intrigerend bericht in de krant: onderzoekers stellen dat de ontwikkeling van de mensheid pas echt op gang kwam toen het vuur was uitgevonden. Niet vanwege het belang van vuur voor het bereiden van eten, of het smeden van wapens. Maar doordat mensen ’s avonds nadat het werk gedaan was, elkaar konden opzoeken op een warme en enigszins verlichte plek, namelijk bij het kampvuur. En bij het kampvuur werden verhalen verteld: gedurende maar liefst 80% van de tijd stellen de onderzoekers. Door die verhalen begon het leren: mensen kregen begrip voor elkaar, ze kregen een sterkere sociale band, en dat kwam hun ontwikkeling ten goede (Bron: Trouw d.d. 23 september 2014 'In de oertijd verbroederde het vuur').
Een mooi onderzoek. Het onderstreept weer eens hoe afhankelijk mensen zijn van elkaar: een mens is sterk als groep, en niet zozeer als individu. Samen komen we verder. Als je die gedachte vasthoudt, maakt dat het artikel dat 25 september in de Trouw stond extra schrijnend. In dit artikel stelt Ivan Wolffers, emeritus hoogleraar gezondheidszorg, dat eenzaamheid het probleem is van deze tijd. Hij wijt de grotere eenzaamheid in onze tijd onder andere aan het verdwijnen van de vaste relaties binnen gezin, familie en kerk. De netwerken in onze tijd zijn minder stabiel, vallen sneller uit elkaar door scheiding of verhuizing. Wolffers ziet als oplossing een belangrijke taak weggelegd voor huisartsen en andere zorghulpverleners: zij moeten weer meer tijd krijgen voor aandacht voor hun patiënten. En daarnaast mensen zo nodig doorverwijzen naar welzijnsorganisaties en vrijwilligersclubs. Want: “Wat de zon is voor planten, is aandacht voor mensen” (Ivan Wolffers in de Nationale Eenzaamheid Lezing). Eigenlijk hebben we dus weer meer kampvuurtjes nodig, om samen verhalen te vertellen en te luisteren naar elkaar.
In Zutphen hebben we gelukkig heel veel kampvuurtjes: sportclubs, hobbyclubs, allerlei mensen die gedreven door een ideaal zich ergens voor inzetten, ook best veel kerken nog. Maar ik denk dat er ook een bijzonder kampvuurtje is, en dat is het vuurtje waar de verhalen over onze eigen stad en ons eigen dorp verteld worden. Bij dit vuurtje zitten het Stedelijk museum, Vereniging Oud Zutphen, St. De Warkense Molen, de archeologen, Erve Eme en nog veel anderen, professioneel en vrijwillig. De verhalen die hier verteld worden gaan over onze geschiedenis, benadrukken wat ons bindt en verklaren de wereld zoals die nu is. Ik denk dat dit kampvuurtje daarom een bijzondere plek verdient. Niet alleen een virtuele plek op facebook of op de site van het archief. Maar in de werkelijke wereld, zodat nog meer inwoners van Zutphen elkaar hier kunnen ontmoeten en verhalen delen. Waaruit misschien weer hele mooie nieuwe ideeën ontstaan. Cultuur is niet alleen voor onze bezoekers, maar juist voor onze eigen inwoners.
Veel discussies over het Broederenklooster gaan over hoe we meer bezoekers kunnen trekken naar onze stad. Best belangrijk hoor, de financiën doen en nou eenmaal toe. Maar met bovenstaand verhaal wil ik benadrukken dat die andere kant, 'cultuur voor onze eigen inwoners', misschien nog wel veel belangrijker is. Want we moeten het samen doen, net als in de oertijd!
Christina Oosterhoff